Alarm uit de wijk: 'We slaan nu voordeuren over waar we keihard nodig zijn'

Vrijwel dagelijks zien en lezen we verhalen in de media over de situatie op de IC’s en in de ziekenhuizen. De wijk, waar jaarlijks ruim 600.000 mensen zorg ontvangen, is net zo cruciaal voor de continuïteit van ons werk. Hoe het er gaat? Net zo moeilijk als in alle andere hoeken van de zorg: de covid-pandemie slaat om zich heen terwijl de personeelstekorten al groot waren. Na bijna twee jaar piekbelasting zijn de gaten in de roosters niet meer te dichten. “Als wijkverpleegkundige loop je deuren voorbij waarvan je weet: hier ben ik eigenlijk nodig. Dat is verschrikkelijk.” 

Rieke van de Wetering, voorzitter van de V&VN-afdeling wijkverpleegkundigen, hoort dagelijks de verhalen van collega’s die wanhopig zoeken naar oplossingen, die er op de korte termijn eigenlijk niet zijn. Zorgplanners krijgen de roosters niet rond: teams kunnen de uitval van collega’s niet meer opvangen, collega’s uit omliggende teams zitten net zo hard klem en de flexpools zijn ook leeg.

“Verschraling van het zorgaanbod is een feit. Als je in een ziekenhuis afschaalt, zie je de patiënten niet. Wijkverpleegkundigen en verzorgenden wél. Dat is enorm frustrerend. Je doet dit werk juist omdat je mensen wilt helpen. Dit trekt al maanden een wissel op onze mentale weerbaarheid.”

Schrijnend tekort

Corona confronteert de zorg met een schrijnend tekort aan wijkverpleegkundigen, verpleegkundigen in de wijk en verzorgenden, waardoor de doorstroom totaal stagneert. Van ziekenhuis naar wijk en andersom. Cliënten kunnen niet in het ziekenhuis terecht omdat operaties zijn uitgesteld en hebben daardoor meer zorg thuis nodig. Omgekeerd houden patiënten lang een ziekenhuisbed bezet, omdat er in de wijk geen capaciteit is. Terminaal zieken kunnen thuis niet overlijden.

Daarnaast zie je soms een gebrek aan alertheid bij mensen om de wijkverpleging heen. Denk aan de hulp in de huishouding die geen mondkapje draagt en het virus per ongeluk meeneemt. Of aan de GGD-medewerker die pas na een dag of vier bij een zorgaanbieder aanklopt als er in hun cliëntenbestand vermoedelijk een toename is aan besmettingen vanwege een evenement in de buurt. Rieke van de Wetering: “Zo gaat het maar door, keer op keer op keer.”

“Soms raken mensen besmet omdat ze onvoldoende alert zijn. Dan hoor je dat er een pedicure is langs geweest, die geen persoonlijke beschermende middelen heeft gebruikt. Zo’n pedicure aan huis is hartstikke fijn voor je cliënten. Maar als ze vanwege de versoepelingen niet meer op haar netvlies heeft dat ze een risico is, zitten we allemaal met de gebakken peren. Wie bij mensen in huis komt, zit al snel binnen de anderhalve meter van onze cliënten. Dus draag gewoon persoonlijke beschermingsmiddelen.”

Onzekere toekomst

Hoe het verder moet? Het aantal besmettingen moet naar beneden. Haast is geboden met boosters. Steviger maatregelen? Onvermijdelijk, zegt Van de Wetering, maar ook zeer pijnlijk. “Tachtig procent van onze cliënten zijn ouderen. Mensen worden eenzaam, kunnen vaak niet meer goed voor zichzelf zorgen. En wat nog veel erger is: Veilig Thuis wordt steeds vaker ingeschakeld voor mensen met beginnende dementie. Een collega uit West-Brabant had het over een paar gevallen per maand in zijn regio. Vroeger gebeurde dat een paar keer per jaar. Mensen kunnen ook niet terecht bij de dagopvang als Nederland in lockdown gaat. Dat maakt het er niet beter op.” 

De GGD is door V&VN gevraagd naar de late terugkoppeling aan zorgaanbieders. Die lieten in een reactie weten dat bron- en contactonderzoek lijdt onder de hausse aan testaanvragen.