Beter laten, doen ze dat in Radboudumc?

Verpleegkundige handelingen die als je ze níet meer uitvoert tijd, geld én leed kunnen besparen. De Beter Laten-lijst bevat 66 van deze handelingen. De lijst werd samengesteld door o.a. onderzoekers uit het Radboudumc in Nijmegen, maar komen de handelingen daar in de praktijk ook echt niet meer voor? Lisa Rikken en Veerle van Tiem, studenten hbo-v aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN), brachten het in kaart.

In opdracht van de Verpleegkundige Advies Raad (VAR) deden Lisa en Veerle, die inmiddels allebei stagelopen in het Radboudumc, literatuuronderzoek naar de Beter Laten-lijst en stelden ze een online enquête op. Deze werd ingevuld door 151 verpleegkundigen van zes verschillende afdelingen. Veerle: “Een hele klus. 66 handelingen uitvragen is veel, verpleegkundigen hebben weinig tijd.” Lisa vult aan: “We hebben ervoor gekozen om niet alle handelingen uit te vragen, maar alleen de handelingen die ziekenhuisbreed voor zouden kunnen komen. Zo kwamen we uit op 39 handelingen.”

Boven verwachting

Dat 151 verpleegkundigen de tijd zouden nemen om de enquête in te vullen, hadden de studenten niet verwacht. Lisa: “We dachten: vijftig is al heel erg veel!” Veerle: “We waren erg blij met de response, maar het was wel even zoeken: wat moeten we met al die data? Hoe gaan we alles verwerken? Uiteindelijk is het allemaal goedgekomen.”

Dertien handelingen

Uit het onderzoek blijkt dat dertien verpleegkundige handelingen uit de Beter Laten-lijst in de praktijk nog regelmatig worden uitgevoerd. Lisa: “Voornamelijk het handmatig legen van po’s, urinalen en maatbekers in een po-spoeler of toilet gebeurt echt heel vaak. Hetzelfde geldt voor het loskoppelen van een gesloten urinekathetersysteem. Dit is niet wenselijk als je kijkt naar infectiepreventie.” Veerle: “Ouderen uitgebreid screenen op kwetsbaarheid lijkt ook regelmatig voor te komen, maar dit is wel een lastige. Wat is uitgebreid? Het is maar net hoe de verpleegkundigen dat geïnterpreteerd hebben.”

Klinisch redeneren

Lisa en Veerle hopen dat de afdelingen met de resultaten van hun onderzoek aan de slag gaan en bepaalde handelingen in de toekomst gaan laten. Toch benadrukken ze dat voor alle handelingen geldt: als je een gegronde reden hebt om de handeling uit te voeren, moet je dit doen. Zolang je maar klinisch redeneert. Lisa: “Zo staat in de lijst dat je bij primair gesloten wonden geen bedekkend verbandmateriaal nodig hebt. Als de patiënt graag wil dat de wond afgedekt wordt, bijvoorbeeld omdat hij het zien van de wond confronterend vindt, kan dat een reden zijn om toch bedekkend verbandmateriaal te gebruiken.”

Juiste vertaling?

Vanuit de VAR was Chel Coenen, verpleegkundige (niet praktiserend) en secretaris van de VAR, verrast door de resultaten van het onderzoek. “Het blijkt toch dat er verschillende handelingen worden uitgevoerd waarvan wij denken: het is het overwegen waard om die handelingen te verbeteren of helemaal niet meer uit te voeren.” Ook hij kijkt kritisch naar de resultaten en noemt hetzelfde voorbeeld als Lisa en Veerle: “De kwaliteit van het onderzoek is goed, maar er zijn wel leerpunten voor de studenten, voor ons als begeleiders én voor de ontwikkelaars van de Beter Laten-lijst. Zo hebben we als begeleiders niet scherp genoeg gelet op de vertaling van de handelingen op de Beter Laten-lijst naar de online enquête. Er staat bijvoorbeeld op de oorspronkelijke lijst ‘pas uitgebreid screenen op kwetsbaarheid niet toe. Alleen wanneer een kort screeningsinstrument dit indiceert’. Deze handeling wordt in de enquête omschreven als: ‘ouderen uitgebreid screenen op kwetsbaarheid’. Het is de vraag hoe verpleegkundigen dit hebben opgevat. Dit geldt ook voor de oorspronkelijke lijst: hoe worden handelingen geïnterpreteerd? Deze bevinding geeft aanleiding om het gesprek hierover aan te gaan met de ontwikkelaars van de Beter Laten-lijst.”

Beter afwegen

Ondanks de tekortkomingen, heeft het onderzoek veel opgeleverd. Chel: “Er kan nu met de afdelingen naar de resultaten worden gekeken. We zijn nog aan het kijken hoe we dit het beste kunnen organiseren. Wij zouden het als VAR in ieder geval goed vinden als er meer discussie over de handelingen op de Beter Laten-lijst zou plaatsvinden. Het uiteindelijke doel: ervoor zorgen dat verpleegkundigen beter afwegen wat ze doen, minder tijd kwijt zijn aan onnodige handelingen en dat de patiënt minder risico loopt.”

Vanaf begin 2020 kun je reageren op berichten via het nieuwe verenigingsplatform van V&VN. Wil je nu al een reactie kwijt? Praat mee op social media.