Meer aandacht voor psychosociale zorg bij kanker

Als verpleegkundig specialist palliatieve zorg heb ik niet alleen een ondersteunende rol. Ik bespreek ook medische uitslagen met mijn patiënten en hun naasten, ik begeleid de behandelingsmogelijkheden die er nog zijn, en ik bespreek wat niet meer mogelijk is. Maar het is voor patiënten en hun naasten in deze fase ook fijn om iemand naast zich te hebben die geen behandelrelatie met ze heeft.

Ruim een op de drie mensen met of na kanker heeft last van psychosociale klachten, zoals depressie en angst. Wanneer patiënten te horen krijgen dat de kanker die zij hebben niet meer kan worden genezen, is het vooral belangrijk om een holistische benadering te hanteren.

In de palliatieve zorg wordt dit zo veel mogelijk gedaan op vier domeinen: lichamelijk, psychisch, sociaal en existentieel. Als ik tijdens een gesprek met een patiënt merk dat hij of zij extra aandacht nodig heeft op het psychische, sociale en/of existentiële gebied, en ik voel dat ik hierin tekortschiet, schakel ik Stichting IPSO in.

Deze stichting staat aan de wieg van 81 lokale centra voor mensen die leven met en na kanker. In een IPSO-centrum krijgt de patiënt op een fijne, laagdrempelige manier de psychosociale ondersteuning die ook zo hard nodig is. Zeker wanneer de patiënt jonge kinderen heeft, vind ik het van belang dat extra aandacht wordt gegeven aan de psychosociale aspecten van kanker.

Getrainde vrijwilligers

De kracht van een IPSO-centrum is de lokale en regionale samenwerking met ziekenhuizen, patiëntenorganisaties en palliatieve netwerken. Deze centra werken met getrainde vrijwilligers en bieden kosteloos laagdrempelige zorg, een luisterend oor en informele hulp. Patiënten hoeven hiervoor geen afspraak te maken. Tijdens de gesprekken met een vrijwilliger in een IPSO-centrum verschuift de focus vaak naar niet-medische aspecten, wat een essentiële bijdrage levert aan de verwerking en het omgaan met de situatie.

IPSO-centra bieden niet alleen waardevolle steun aan patiënten, ze ondersteunen ook ons als zorgverleners. Wij kunnen een IPSO-centrum binnenlopen om ons verhaal te delen, bijvoorbeeld na een heftig gesprek met een patiënt. Zo overleed recent bij ons op de afdeling een jonge patiënt met wie ik een bijzondere band had. Het was ontzettend fijn dat ik bij het IPSO-centrum in het Spaarne Gasthuis zelf kon binnenlopen om mijn gevoelens met hen te delen. Dat luisterend oor is voor mij als zorgverlener enorm waardevol.

Rouwverwerking

Ook kunnen IPSO-vrijwilligers soms werk uit handen nemen tijdens drukke momenten. De samenwerking met hen verloopt prettig: ze zijn enorm betrokken en beschikken over waardevolle ervaring op verschillende gebieden, zoals rouwverwerking en het omgaan met kinderen van wie een ouder kanker heeft.

Ik roep daarom al mijn collega’s op om patiënten met kanker te wijzen op een IPSO-centrum in de regio. In een ideale wereld zou nabij elk ziekenhuis een IPSO-steunpunt aanwezig moeten zijn. Want het biedt een waardevolle aanvulling op de zorg in ziekenhuizen en verbetert de ondersteuning voor patiënten, terwijl zorgverleners worden ontlast.

Handreiking

In opdracht van V&VN ontwikkelt het Trimbos-instituut een handreiking 'Psychosociale problematiek bij oncologische patiënten in de wijk' die zorgverleners in de wijk handvatten, kennis en vaardigheden biedt. Doel van de handreiking is dat zij het zorginhoudelijk handelen bij psychosociale problemen bij mensen met of na kanker en hun naasten beter kunnen onderbouwen. De commentaarfase van deze handreiking is net afgerond.