Gerton Heyne: vernieuw de vereniging en betrek de leden daar nauw bij

Vier weken hebben Conny van Velden en ik erop zitten als interim-bestuur van V&VN. Begin juni, toen minister Bruins zijn wetsvoorstel presenteerde, had ik er nog geen idee van dat ik er zelf mee te maken zou krijgen. Maar het was moeilijk te missen. Heel Nederland had het over de professionele beroepsuitoefening van verpleegkundigen. Tot aan Jinek, EenVandaag en het NOS 20:00 Journaal aan toe.

De discussie liep hoog op. Voorstanders hamerden op het verschil in opleidingsniveau (“heb ik voor niks hbo v gedaan?”), tegenstanders op het feit dat alle verpleegkundigen hetzelfde werk doen. Bracht de wet duidelijkheid en betere zorg, of was een indeling op basis van opleiding onwenselijk omdat het om ervaring gaat? Was de wet een lang gekoesterde wens van de beroepsgroep of een klap in het gezicht van duizenden ervaren verpleegkundigen (“waarom word ik afgeschreven op basis van een opleiding die ik 20 jaar geleden heb gevolgd?”)? Hoe kon V&VN zo’n wet en overgangsregeling steunen zonder die eerst aan de leden voor te leggen?

Mij viel de polarisering op. Inclusief persoonlijke aanvallen en het in twijfel trekken van elkaars integriteit. HBO’ers leerden eigenlijk niks, zei de een. MBO’ers kunnen niet spellen, zei de ander. Voorstanders hadden een geheime agenda en belangen, tegenstanders hadden er niks van begrepen en zich niet in de materie verdiept. Weinig ruimte voor dialoog, voor toenadering en voor nuance.

Als krantenlezer en als tv-kijker dacht ik: hoe pijnlijk dat een voorstel dat bedoeld is om verpleegkundigen zo goed mogelijk samen te laten werken, de tegenstellingen zo op de spits drijft. En dus het tegengestelde bereikt! Ging de discussie echt waar die over ging (differentiatie) of zat er iets anders achter? Ging het over de wet, of was die wet een katalysator die die onderhuidse spanningen tot ontploffing bracht? Of was er een opstand gaande van een beroepsgroep die zich ondergewaardeerd en onderbetaald voelde?

Nu ben ik geen tv-kijker op afstand meer maar hier direct bij betrokken als interim-voorzitter. Vernieuw de vereniging, en betrek de leden daar nauw bij. Dat is de opdracht die de Ledenraad van V&VN ons eind september als interim-bestuur heeft gegeven. Klinkt eenvoudig, maar is het natuurlijk niet.

Eigenlijk alle leden die we de afgelopen weken hebben gesproken, geven aan dat de stem van de leden zwaarder moet wegen. In die zin is de afgelopen zomer ook een kans. Het breekt ook alles open en dwingt ons ons de vraag te stellen: waartoe is V&VN op aarde? Wat is onze opdracht? Welke taken horen daarbij? En welke structuur? Moet V&VN altijd collectieve standpunten hebben? Of moet er juist ruimte zijn voor heel verschillende geluiden? Streven we altijd naar consensus of mag de meerderheid beslissen?

Helaas hebben we geen tijd om ons af te zonderen in een hutje op de hei. We kunnen niet zeggen: we zijn het komende half jaar gesloten, we moeten eerst onderling bespreken hoe we met elkaar verder gaan. Want ondertussen draait de wereld verder. Werkgevers hebben gezegd verder te gaan met functiedifferentiatie. Functies zijn een verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers, maar het gaat ook om de essentie van het verpleegkundig beroep. En dat is van de professionals, en van niemand anders. Het is de vraag of je als beroepsvereniging afzijdig kan blijven. Maar ook wat je kan doen, hoe ver je invloed reikt.

En als je positie inneemt in het debat over functiedifferentiatie, wat is die positie dan? Hoe gaan wij als V&VN hierin verder? En dat op een open, democratische en transparante manier. Bij voorkeur, denk ik, op zoek naar een gedeelde visie. Waar alle leden, en liefst ook alle andere verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en verzorgenden zich in kunnen vinden.

En waarover moet die visie eigenlijk gaan? Over functiedifferentiatie? Of is dat het verkeerde gesprek en een doodlopende weg? Moeten we het in plaats daarvan hebben over loopbaan-paden die alle zorgprofessionals de mogelijkheid bieden het beste uit zichzelf te halen? Over de noodzaak tot blijvende scholing, ontwikkeling én positionering van alle verpleegkundigen en verzorgenden in welke functie dan ook? De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving heeft een advies uitgebracht over de wet BIG. Hun stelling in een notendop: kijk niet sec naar diploma’s maar veel meer naar bekwaamheden. Is dat misschien een vruchtbaarder bodem om het gesprek met elkaar aan te gaan?

Dit zijn inhoudelijke vragen. Maar ook hier zijn de vragen over hoe je tot een standpunt komt – consensus of meerderheid, een gezamenlijk standpunt of een diversiteit aan visies – minstens even belangrijk. Kortom, waar moet een standpunt over gaan? En hoe brengen we dat standpunt tot stand?

Het antwoord op al deze vragen gaan wij als interim-bestuur niet invullen. Dat is aan de leden. Onze opdracht is voorstellen te doen over hoe we het gesprek hierover met elkaar kunnen voeren. We spreken met regelmaat met leden (en natuurlijk ook met mensen van buiten de vereniging, wetenschappers, het actiecomité) en stellen hun ook de vragen die ik in dit blog opwerp.

Verwacht dus niet dat we morgen of overmorgen luidkeels gaan verkondigen hoe we het voortaan gaan doen of welke inhoudelijke weg V&VN in moet slaan. Hoe lang het dan wel gaat duren? Wat de vereniging betreft, is het idee om hier ongeveer een half jaar voor te nemen en tussentijds via peilingen te toetsen of we op de goede weg zijn. En wat de wet BIG2 en functiedifferentiatie betreft: geef ons nog even, zeg een paar weken, om onze verkenning te doen. Dan komen we met een voorstel bij jullie terug.
Ik blijf jullie op de hoogte houden (mijn streven is elke week een blog) en zie jullie reacties en input natuurlijk graag tegemoet!

Hartelijke groet, mede namens Conny,

Gerton Heyne

Vanaf begin 2020 kun je reageren op berichten via het nieuwe verenigingsplatform van V&VN. Wil je nu al een reactie kwijt? Praat mee op social media.