Twee jaar IZA: ‘Er is nog veel te doen’

In het najaar van 2022 tekende V&VN het Integraal Zorgakkoord (IZA) waarmee tot en met 2026 samen wordt gewerkt met VWS en andere partijen aan meer passende, preventiegerichte, duurzame en gedigitaliseerde zorg in Nederland. 

Na twee jaar IZA én met een nieuw aanvullend akkoord voor de deur, maakt V&VN-voorzitter Bianca Buurman de balans op voor verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten. “De zorg veranderen is een proces dat tijd kost. Er is nog veel te doen. Het is daarom goed dat het IZA wordt verbreed met aanvullende afspraken tussen 2026 en 2028.”

Is er voor zorgprofessionals al veel ten goede veranderd in de zorg sinds het akkoord?

“Ik zou willen dat ik volmondig ‘ja’ zou kunnen zeggen. Maar bij een groot deel van onze beroepsgroepen zijn de effecten nog niet merkbaar. Ja, de zorg verandert, maar wel langzaam en dit gebeurt terwijl de schaarste toeneemt. Je moet de zorg zien als een mammoettanker die niet eenvoudig te keren is naar de golfstromingen van bijvoorbeeld vertrouwen, duurzaamheid, preventie of digitalisering. Een dergelijke ingrijpende verandering in de zorg kost geduld en samenwerking. Er moet vooral meer samengewerkt worden mét de zorgprofessionals; zij zijn de sleutel tot echt merkbare verandering. Het stelsel moet wat ons betreft ook eenvoudiger worden.”

Kan je wel een IZA-succes nóemen waar zorgprofessionals iets aan hebben?

“Dan wil ik toch de versterking van zeggenschap voor de zorgprofessional bovenaan zetten. Vanuit het IZA konden we het Landelijk Actieplan Zeggenschap voor de verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten opzetten; meer dan 400 organisaties hebben voor hen subsidie aangevraagd. Onze beroepsgroepen hebben nu meer invloed op hun dagelijks werk en dit recht is door onze inzet zelfs wettelijk verankerd. Ze praten en beslissen steeds vaker mee in bijvoorbeeld verpleegkundige of verzorgende adviesraden en zitten bij het bestuur aan tafel. 

Veel meer dan twee jaar terug is er het besef dat als verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten samen met artsen en bestuur aan tafel zitten, je tot betere besluiten komt voor de zorg. Uit onderzoek blijkt dat als zorgprofessionals mogen meebeslissen, ze lekkerder werken, de kwaliteit van zorg beter is en ze niet nadenken over weggaan. Zeggenschap is de sleutel tot behoud van personeel. Dat begint nu goed tussen de oren te zitten van werkgevers, en professionals zelf.”

Zorg in de wijk wordt steeds belangrijker. Wat levert het IZA de wijkverpleging op?

“V&VN heeft begin 2023 het Investeringsakkoord Opleiden in de Wijk (IOW) getekend. Hiermee kwam 150 miljoen euro vrij om te investeren in het opleiden en behouden van verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten in de wijk. Er zijn en komen dus méér collega’s in de wijk. Dat is belangrijk als je weet dat we vooral zorgprofessionals in de wijk nodig gaan hebben vanwege de ouder wordende thuiswonende cliëntenpopulatie. Met name aan verzorgenden en verpleegkundigen is grote behoefte. Maar ook zijn er nét weer extra opleidingsplekken gestart voor meer verpleegkundig specialisten in de wijk. Ze moeten allen zó worden opgeleid dat ze in hun werk zorg kunnen voorkomen. Preventie en gezondheidsbevordering zijn cruciaal, waar de cliënten weer bij gebaat zijn. Het mooie is dat die 150 miljoen eerst een tijdelijke investering was om meer collega’s op te leiden in de wijk, maar inmiddels wordt elk jaar geld vrijgemaakt voor opleiden voor de wijk.”

Zijn er IZA-onderwerpen waar nog veel discussie over is?

“Ik zou het geen discussie noemen, maar we praten indringend met het ministerie over belangrijke onderwerpen, zoals de pandemische paraatheid waar het nieuwe kabinet op wil bezuinigen. V&VN zit aan tafel om de noodzaak van goede infectiepreventie, voldoende verpleegkundigen en ic-bedden te benadrukken. Die invloed merk je dan wel. Bij het vraagstuk van concentratie en spreiding van zorg gaat het over wanneer je zorg dichtbij huis biedt en wanneer juist in een specialistisch centrum. Binnen de oncologie worden oncologische behandelingen steeds vaker thuis gegeven. Dan móet je de verpleegkundigen daarbij betrekken. Dus: oncologieverpleegkundigen vanuit de afdeling V&VN Oncologie discussiëren mee. Dat is goed. Tegelijk kunnen dingen beter. De zorgprofessional moet veel sterker en vaker betrokken worden, bijvoorbeeld bij plannen in de regio. Ook zie ik nog teveel dure consultants die worden ingehuurd om een IZA-project te starten zodat de zorg verandert. Dat kunnen onze beroepsgroepen goed zelf, biedt die mogelijkheid.”