Verpleegkundige inzichten: zo beslis je samen met je patiënt

Samen met een patiënt afwegen welke beslissing het best bij hem past; het is de kern van samen beslissen. Niet alleen artsen, maar ook verpleegkundigen spelen hierin een belangrijke rol. Monique Baas is werkzaam als casemanager neuro-oncologie en als adviseur uitkomstgerichte zorg in het LUMC. Monique is verpleegkundig expert op het gebied van samen beslissen en deelt haar inzichten.

De kunst is om een patiënt nadrukkelijk uit te nodigen om mee te denken over een beslissing zonder dat hij het gevoel krijgt de beslissing alleen te moeten nemen. Monique: “Je moet niet uit het oog verliezen dat een patiënt meer is dan alleen zijn ziekte. Iemand weet zelf vaak het best wat in zijn leven past. Daar moet naar gevraagd worden.” 

Twee soorten beslissingen
Monique legt uit dat er in de gezondheidszorg grofweg twee soorten beslissingen te onderscheiden zijn: effectieve beslissingen en voorkeursgevoelige beslissingen. Bij een effectieve beslissing is wetenschappelijk bewezen dat één behandelmogelijkheid medisch gezien de beste is. De meeste patiënten volgen dit behandeladvies op. Breek je bijvoorbeeld je been? Dan wordt er vrijwel altijd gekozen voor gips, eventueel in combinatie met platen en schroeven. Bij een voorkeursgevoelige beslissing is er medisch gezien niet één beste behandeloptie. Dan hangt de keuze af van de voorkeur van de patiënt. Een voorbeeld is of er in de oncologie wel of niet voor aanvullende chemokuren wordt gekozen. Monique: “Dit soort beslissingen zullen goed aan de patiënt uitgelegd moeten worden, waarbij alle voors en tegens aan bod komen. De zorgverlener kan de patiënt helpen met beslissen wat het beste bij hem past.”

De rol van verpleegkundigen
De meeste behandelbeslissingen worden genomen in de spreekkamer van de arts. Je zou dus zeggen: het is vooral aan de arts om de patiënt hierbij te betrekken. Dat klopt, maar ook verpleegkundigen hebben een belangrijke rol. Monique: “In gesprek met de arts kan de patiënt het gevoel hebben ‘lastig’ of ‘dom’ te zijn, en dat er niet genoeg tijd is om alle vragen te stellen. Het contact met een verpleegkundige is laagdrempeliger. De patiënt spreekt zich daardoor makkelijker uit over waar hij zich zorgen over maakt. Deze informatie helpt ook de arts. Hij krijgt zo meer zicht op de ‘mens achter de ziekte’. Als verpleegkundige kun je de patiënt helpen bij het maken van de afweging door bepaalde zaken nog een keer rustig uit te leggen. Of door de gevolgen van de opties concreet te maken. Bijvoorbeeld: hoe kan het dagelijks leven eruit gaan zien als je als gevolg van een behandeling grote kans loopt incontinent te worden?”. Door zo’n gesprek is een patiënt beter voorbereid op het meebeslissen over een behandeling.”

Ook in het verpleegkundig domein worden er veel beslissingen genomen. Bijvoorbeeld in de palliatieve zorg bij het bespreken van voorkeuren van de patiënt voor zorg rond het levenseinde. Of in de wijkzorg en huisartsenzorg: welke zorg is er nodig, en waar kan die zorg het beste geboden worden? “Ook als het gaat om dit soort vraagstukken, is een goed gesprek met de patiënt over diens wensen, waarden en behoeften belangrijk,” aldus Monique.

In het kader van samen beslissen zijn ‘drie goede vragen’ ontwikkeld die de patiënt kunnen helpen om die informatie te krijgen die belangrijk is bij het maken van een behandelkeuze. Op basis van deze vragen is materiaal ontwikkeld voor in ziekenhuizen en in de huisartsenzorg. Ook als verpleegkundige of praktijkondersteuner kun je de patiënt informeren over deze vragen.

Wat levert het op?
Samen beslissen leidt tot meer tevreden patiënten, betere therapietrouw en een betere kwaliteit van leven. Niet alleen de patiënt heeft baat bij het samen beslissen, ook de verpleegkundige levert het veel op. Monique: “Ik heb in het verleden eens geweigerd een bijna terminale patiënt chemo toe te dienen, omdat de keuze voor deze behandeling niet op de juiste informatie en verwachtingen was gebaseerd. Dat voelde niet goed. Als een keuze op basis van samen beslissen is gemaakt en je snapt waarom een patiënt voor een bepaalde behandeling kiest, kun je hier beter achter staan. Ook als het niet jouw eigen keuze zou zijn.”

10 ziekenhuizen en 2 universitaire centra hebben deelgenomen aan het implementatieprogramma ‘Beslist Samen!’. Het doel: samen beslissen in de praktijk brengen. Ook in de huisartsenzorg speelt samen beslissen een belangrijke rol. Het project ‘Samen beslissen in de huisartsenzorg’ is bedoeld om samen beslissen te implementeren bij huisartsen en praktijkondersteuners. V&VN is betrokken bij beide projecten.

Wil jij samen met Monique meedenken over hoe samen beslissen nog meer onder de aandacht kan worden gebracht bij verpleegkundigen? Neem dan contact op (baas@lumc.nl)

Vind meer artikelen in vergelijkbare categorieenNieuws
 

Vanaf begin 2020 kun je reageren op berichten via het nieuwe verenigingsplatform van V&VN. Wil je nu al een reactie kwijt? Praat mee op social media.