'Voer het gesprek over welke verpleegkundige handelingen je achterwege kan laten'

Hoe kan het dat er voor de afschaling van zorg in fase 3 (code zwart) zo weinig na werd gedacht over de verpleegkundige interventies? Dat vroeg Marieken van der Grinten, IC-verpleegkundige in het Radboudumc en gespreksleider van het moreel beraad, zich af. “Ik zag dat de medische draaiboeken al klaar lagen, de triageteams stonden paraat en de roosters van de artsen waren rond. De verpleegafdelingen en de verpleegkundigen werden niet meegenomen in de gevolgen voor hen als code zwart wordt afgegeven. De ziekenhuizen zullen dan vollopen met patiënten die palliatief of curatief geholpen moeten worden. Dáár komt dan de druk te liggen. Dus niet zozeer op de IC, maar met name op het verpleegkundig domein.”

“Op de IC waren we hier al langer mee bezig. Stoppen met (volledige) lichamelijke verzorging, afschalen van het controleren van vitale waardes en het minimaliseren van wisselligging. Daar waren we al doorheen gegaan. Ik wilde collega’s op de verpleegafdelingen helpen het gesprek te voeren over welke handelingen je achterwege kunt laten. Daarom hebben we het afwegingskader van V&VN voor verpleegkundigen in code zwart samengevat en verder toegespitst voor ons ziekenhuis. Met als resultaat een afschaalplan verpleegkundige handelingen.”

Hoe schaal je verpleegkundige interventies af? Wat betekent dit voor verpleegkundigen? Hoe kun je de mentale schade in zo’n crisissituatie beperken? Van der Grinten: “Het is ontzettend belangrijk dat je in een onmogelijke situatie iets van controle houdt. Schade kun je niet helemaal voorkomen, maar als je gehoord bent en mee hebt gedacht, kun je het beter aan. Dus toen de besmettingen opliepen, dacht ik: we moeten de collega’s voorbereiden op wat komen gaat.”

Van der Grinten zag het afgelopen anderhalf jaar tientallen collega’s met burn-outklachten uitvallen, en zat zelf ook een tijd ziek thuis: “Als je weet wat er op je afkomt, kun je de schade minimaliseren. Op de intensive care en de covid-verpleegafdelingen waren we al bewust bezig met de druk en de emotionele stress die bij covid-zorg komen kijken. Op andere afdelingen was dat veel minder het geval.”

Aanhoudend hoge druk op de zorg

Van der Grinten: “We zitten inmiddels al maanden in een heel ernstige situatie. Terwijl de vierde golf er volgens beleidsmakers niet zou komen! Ik vind het bizar dat de regering het zo ver heeft laten komen. Wat als we straks met kerst op een kluitje gaan zitten? Of als de omikronvariant gevaarlijker blijkt dan gedacht? Dan zitten we voor hetzelfde geld over een paar weken in code zwart. Het gesprek over wat dat voor verpleegkundigen betekent, moet je nú voeren.”