Ziekenhuis op Wielen: 'Nee is geen optie'

Het klinkt makkelijk: als patiënten niet naar de zorg toe kunnen komen, komt de zorg naar hen. Maar in de praktijk lijkt het een revolutionaire verandering. Ziekenhuis op Wielen doet het. “We geloven dat er voor alles een oplossing is.”

Drie jaar geleden werd verpleegkundig specialist Karin Timm van Allerzorg gebeld door een verpleegkundige die vroeg of ze naar een patiënt toe kon komen. Het ging om een man in een verpleeghuis die niet naar het ziekenhuis wilde. De laatste keer was namelijk nogal traumatisch verlopen omdat hij een delier had gekregen waar hij veertien dagen van moest herstellen. “Natuurlijk ging ik naar hem toe”, zegt Karin. “Het was kiezen tussen heel veel tijd en moeite steken in deze meneer naar het ziekenhuis te laten komen, of in alle rust even bij hem langsgaan. Ik nam hem mee van de huiskamer in het verpleeghuis naar zijn eigen kamer waar ik hem onderzocht. Samen met de informatie van de verpleegkundige kon ik meteen een behandelplan opstellen. De meneer had niet eens door wat we aan het doen waren, zo ontspannen was het.”

Dat telefoontje en het daaropvolgende bezoek werden de start van Ziekenhuis op Wielen. “Ik zag wat voor veel mensen de uitkomst kon zijn: dat de zorg naar hen toekomt, in plaats van andersom. Deze meneer werd niet uit zijn routine gehaald en kon gewoon in zijn vertrouwde omgeving blijven, dat alleen al hield hem psychisch in balans. En dat is misschien wel het beste medicijn voor een snel herstel.”

Duimen draaien

In de praktijk weten verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten hoe moeilijk het voor patiënten kan zijn om naar het ziekenhuis te gaan. Ze zijn voor vervoer en begeleiding afhankelijk van anderen en worden uit hun dagritme gehaald. En huisartsen hebben vaak helemaal geen tijd om deze patiënten te zien en behandelen.

Vóór dat beslissende bezoekje had Karin al een eerste stap die kant op gemaakt. Allerzorg had haar gevraagd een poli op te zetten buiten het ziekenhuis. Eén die uit de ziekenhuissfeer was en dichter bij de mensen. “Maar ja, daar zaten we soms duimen te draaien, want je lost het probleem er eigenlijk niet mee op. Het was een aangenamere plek, maar mensen moesten alsnog veel moeite doen om naar ons toe te komen.”

Een leidinggevende vroeg haar hoe zij de toekomst van de zorg zag. “Ik heb mijn droom geschetst. Dat de verpleegkundig specialist patiënten met beperkte klachten ziet, nog voor dat die naar de huisarts gaan. Als wij kijken naar deze mensen en vervolgens bepalen wat het behandeltraject is, kun je erger voorkomen. En dan is ook de belasting voor derden minder. Er hoeft geen vervoer geregeld te worden, er hoeft niet steeds iemand met de patiënt mee. Als je het zo zegt, denk je eigenlijk: waarom is niemand hier eerder op gekomen?”

Beetje geduld

Het antwoord op die vraag heeft ze ook. Want een idee hebben is één, het uitvoeren is iets anders. Hoe ga je het doen? Waar begin je? Wat zijn de uitdagingen? In het begin was het pionieren voor gevorderden. Hoe zet je een idee waarin je gelooft om in de praktijk? “Het is eigenlijk heel simpel: gewoon doen. En erin geloven. Het is zo’n mooi project, ik wilde dat het zou slagen.”

Karin en haar collega Jessica Bakker (ook verpleegkundig specialist), met wie ze Ziekenhuis op Wielen opzette, zijn eerst gaan werken aan hun naamsbekendheid, vooral bij huisartsen, verpleeghuizen en specialisten ouderengeneeskunde. “We hebben al onze contacten en collega-verpleegkundig specialisten gebeld. We moesten in het zorglandschap onze weg zien te vinden. Dus dat betekende veel afspraken maken, veel gesprekken voeren. Wat doen we? Hoe kunnen we ingezet worden, maar vooral: wat betekent het voor de patiënt? We merkten dat bekendheid en vertrouwen hand in hand gaan. Veel mensen waren sceptisch. Een nieuw initiatief wordt toch met argusogen bekeken. Maar daar lieten we ons niet door uit het veld slaan. Ik geloof niet in ‘dat kan niet’, maar in oplossingsgericht denken: hoe kan het wel? Als het niet linksom kan, dan gaan we rechtsom. Nee is geen optie. Als je op die manier in je werk staat kun je veel mensen met je mee laten bewegen. Je moet enkel flexibel zijn en een beetje geduld hebben.”

Geduld hadden ze onder meer nodig voor het financiële plaatje. “We leveren zorg die niet past in het plaatje eerstelijns- of juist tweedelijnszorg. Dat maakt de financiering ingewikkeld. Ziekenhuis op Wielen geldt nu als tweedelijnszorg, maar het zou geweldig zijn als we eerstelijns worden. Dat is toegankelijker en patiënten hoeven dan niet hun eigen risico aan te spreken. Daarnaast willen we met zorgverzekeraars om de tafel gaan zitten. Ziekenhuis op Wielen is niet groot, dus ze staan niet te springen. Maar ook daarvan denk ik: hoe kunnen we zorgen dat het wel gebeurt?”

Vertrouwensband

Verpleegkundig specialist in opleiding Anja Hulzinga was meteen gecharmeerd van Ziekenhuis op Wielen. De kans om vanaf het begin af aan bij het project betrokken te zijn, maakte het extra aantrekkelijk voor haar. “Ik was gemotiveerd om een stapje verder te gaan. De visie en ambitie van Ziekenhuis op Wielen is vooruitstrevend en bijzonder. De zorg die we bieden is innovatief, het is mooi om daar een onderdeel van te zijn.”

Haar dagen zijn heel afwisselend, ook een van de redenen dat ze dit werk is gaan doen. “Voor een groot deel gaan we naar kwetsbare ouderen in verpleeghuizen, maar er zijn ook andere, schrijnende situaties, waar we mee te maken krijgen. Iemand die niet naar het ziekenhuis wil vanwege verslavingsproblemen en daaraan gekoppelde verwaarlozing, bijvoorbeeld. Met een vrouw die in zo’n situatie zat heb ik een vertrouwensband opgebouwd zodat ze uiteindelijk wel naar het ziekenhuis ging voor een operatie. Niet alles kunnen we thuis oplossen, en dan is het onze taak om de stap naar het ziekenhuis zo aangenaam mogelijk te maken.”

Bij de mensen thuis komen, werkt twee kanten op volgens Anja. De patiënten zijn meer ontspannen, stellen zich meer open, en zij zelf kan de thuissituatie zien. “Is het huis vervuild? Wat is de gezinssituatie? Wij zien dingen die ze in het ziekenhuis niet zien en kunnen daarop ook reageren, waardoor de behandeling beter gaat.”

Ook voor Anja is dit werk pionieren, bijvoorbeeld hoe ze dat moet doen met de hulpmiddelen die ze gebruikt. “Hoe houd je alles op de juiste temperatuur? En wat is een goede vervanger van stikstof? Dat laatste gebruiken we vaak, maar mag je niet vervoeren. Dan gaan we op zoek naar vervanging en vinden we een crème die net zo goed werkt.”

Naar de patiënten

De toekomst van Ziekenhuis op Wielen ligt voor Karin landelijk. “Het zou mooi zijn als we door heel Nederland deze zorg kunnen bieden. En dan met nog meer verpleegkundig specialisten. We hebben nu al verpleegkundig specialisten op gebied van oncologie en urologie, dat willen we graag uitbreiden. De zorg zal zich in de toekomst steeds meer naar de patiënten toe verplaatsen. En dat is precies hoe wij het ook zien én willen doen.”

Bron: V&VN Magazine #3-2019 | Tekst: Saskia Smith | Beeld: Peter de Krom

Vanaf begin 2020 kun je reageren op berichten via het nieuwe verenigingsplatform van V&VN. Wil je nu al een reactie kwijt? Praat mee op social media.