Medicatieoverdracht
Het overdragen van medicatiegegevens is een foutgevoelig onderdeel van het zorgproces. Ieder jaar overlijden er patiënten door fouten in dit proces. Daarnaast kost het jou als verpleegkundige of verzorgende vaak veel tijd en energie om informatie over medicatie op tijd én compleet te verkrijgen. V&VN is daarom betrokken bij een project dat gericht is op het verbeteren en digitaliseren van de medicatieoverdracht.
Kwaliteitsstandaard medicatieoverdracht
Om de medicatieoverdracht minder foutgevoelig te maken en soepeler te laten verlopen, is de kwaliteitstandaard medicatieoverdracht herzien. Het vernieuwde document ‘Overdracht van medicatiegegevens in de keten’ beschrijft de uitwisseling van medicatiegegevens in de hele zorgketen. Ook de verantwoordelijkheden van jou als verpleegkundige of verzorgende (toediener) of verpleegkundig specialist (voorschrijver) staan beschreven.
Implementatie
Om te voldoen aan de nieuwe kwaliteitstandaard zijn afspraken gemaakt om medicatiegegevens digitaal te kunnen overdragen. Denk daarbij aan afspraken over hoe en welke gegevens je in een elektronisch systeem vastlegt en hoe je die gegevens uitwisselt met andere zorgverleners. Deze afspraken staan beschreven in de informatiestandaard Medicatieproces.
Het programma Medicatieoverdracht
Met alle partijen die betrokken zijn bij de medicatieoverdracht is een groot programma gestart om het digitaal uitwisselen van gegevens rondom medicatie mogelijk te maken. V&VN maakt deel uit van dit programma, met het doel om de stem van verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten duidelijk te laten horen. Daarnaast is het belangrijk ervoor te zorgen dat de afspraken die binnen het programma gemaakt worden, aansluiten bij de dagelijkse praktijk. Hiervoor is een klankbordgroep van verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten werkzaam in verschillende sectoren samengesteld. Het uiteindelijk doel van het programma is om te komen tot een actueel en compleet overzicht van medicatiegegevens die op ieder gewenst moment opvraagbaar is voor zowel zorgverlener als patiënt.
Belangrijkste stappen tot 2026
In 2020 werd de kwaliteitsstandaard opgeleverd. In 2022 is de laatste versie van de informatiestandaard Medicatieoverdracht opgeleverd. In 2024 zijn de informatiestandaarden lab uitslagen (Lab2zorg) en contra-indicaties en overgevoeligheden (CIO) afgerond.
In 2021/2022 zijn werkafspraken gemaakt ter voorbereiding op de implementatie van de informatiestandaarden in de praktijk, de zogenaamde Kickstart. De Kickstart is eind 2022 gestart en is een pilot waarin twee regionale samenwerkingsverbanden organisaties, leveranciers en zorgverleners de digitale medicatieoverdracht in de praktijk testen.
Je kunt je verdiepen in wat de kwaliteitsstandaard inhoudt en wat het betekent voor jouw werk.
Je kunt in kaart brengen hoe de medicatieoverdracht in jullie organisatie en regio werkt aan de hand van deze checklist met zes vragen.
Blijf op de hoogte van de ontwikkelingen, best practices en initiatieven op het gebied van (digitale) medicatieoverdracht op de website samenvoormedicatieoverdracht.nl.
Wat gebeurt er concreet in het programma?
Verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten hebben met name vanuit hun rol als toediener en voorschrijver te maken met medicatieoverdracht. In het programma focussen we ons het meest op besluiten en afspraken die hiervoor genomen worden.
Daar waar afspraken voor verstrekkers en gebruikers van invloed zijn op het werk van de verpleegkundige beroepsgroep houden we ook een vinger aan de pols. Zo ook bij het ontwikkelen van een digitale toedienlijst. Welke knelpunten ervaren V&V’s vanuit hun rol, welke afspraken worden hierover in het programma gemaakt, wat doet de klankbordgroep? Je leest het hieronder.
Wat kun jij nu doen?
Het is de bedoeling dat medicatieoverdracht over een aantal jaar geheel digitaal verloopt. Op dit moment zijn we nog volop in de transitiefase, de basis is gelegd, er worden aanvullende afspraken gemaakt en tegelijkertijd zijn er al initiatieven om digitale medicatieoverdracht in de regio tot stand te brengen.
Wat je zelf in deze fase kunt doen is:
Toelichting per rol
Wat speelt er?
Verpleegkundigen en verzorgenden gebruiken bij het toedienen van medicatie een toedienlijst. Door het aftekenen op de toedienlijst is voor iedereen duidelijk dat het medicijn is gegeven. Hier loop je als toediener regelmatig tegen knelpunten aan:
- Het is lastig een compleet overzicht te krijgen van alle toe te dienen medicatie, met name in overdrachtssituaties (in nacht, avond weekend)
- Indien er wordt gewerkt met een papieren toedienlijst, kost het veel tijd en moeite om deze kloppend en op tijd beschikbaar te hebben.
- Het bestaan van meerdere toedienlijsten naast elkaar als er meerdere voorschrijvers (zoals huisarts en trombosedienst) en apotheken betrokken zijn.
- Toedieningen worden vaak niet overgedragen wanneer een patiënt over gaat van de ene zorgorganisatie naar de andere.
Wat gebeurt er in het programma?
Er worden nu afspraken gemaakt over welke informatie nodig is op de digitale toedienlijst, en via welke digitale route informatie beschikbaar is voor een toediener. In de Kickstart zal de uitwisseling verlopen via Landelijk Schakelpunt (LSP).
Wat doet V&VN klankbordgroep
- We hebben geïnventariseerd hoe de huidige toedienlijst wordt gebruikt bij overdracht tussen zorginstellingen
- We hebben mee gekeken naar de digitale opzet van de toedienlijst en de benodigde informatie daarop.
- We hebben gecheckt of de verantwoordelijkheden over medicatieoverdracht goed zijn beschreven.
- We kijken mee in de praktijktesten om ervoor te zorgen dat ook de ambulant werkende verpleegkundige op een makkelijke manier toegang kan krijgen tot medicatiegegevens, ook bij de patiënt thuis.
Wat speelt er?
De arts en ook de verpleegkundig specialist heeft een zelfstandige bevoegdheid om medicatie (voor bepaalde groep) voor te schrijven. Het beschikken over een actueel medicatieoverzicht is essentieel voor medicatiebewaking.
In de praktijk lopen zij hierbij tegen knelpunten aan zoals:
- Ontbreken van een actueel overzicht van medicatie bij meerdere voorschrijvers en bekendheid wie de oorspronkelijke voorschrijver is.
- Voortzetten van medicatie bij overdrachtssituaties.
Wat gebeurt er in het programma?
Er zijn afspraken gemaakt over hoe informatie over medicatie wordt uitgewisseld met apotheek en andere voorschrijvers. En hoe het gebruik van medicatie door patiënt kan worden geverifieerd.
Wat doet V&VN klankbordgroep?
- We hebben in kaart gebracht hoe het voorschrijven door de VS verloopt in verschillende sectoren en brengen dit in bij het programma.
- Vervolgens is bij de klankbordgroep getoetst of de afspraken die zijn gemaakt in het programma kloppen
- Specifieke knelpunten voor verpleegkundig specialisten worden in kaart gebracht.
Bij de zorg rondom medicatie is altijd een apotheek betrokken, dit kan de apotheek in de buurt zijn, de apotheek van de polikliniek of een landelijk apotheek.
Als er meerdere apotheken betrokken zijn is, is niet altijd helder wie overzicht houdt over alle verstrekte medicatie.
Wat gebeurt er in het programma?
Er zijn afspraken gemaakt over verantwoordelijkheden als er meerdere apotheken aanwezig zijn.
Wat doet V&VN klankbordgroep
- In kaart gebracht welke knelpunten er zijn bij de verstrekking van de toedienlijst (zoals het hebben van meerdere toedienlijsten) door de apotheek.
- Advies uitgebracht om afspraken te maken over de gegevens die van belang zijn om uit te wisselen tussen apotheek en toediener.
Als het hele proces goed is verlopen krijgt/neemt de patiënt de juiste medicatie. Hiervoor moet de patiënt toestemming geven aan zorgverleners om medicatiegegevens in te kunnen zien.
Knelpunten in de praktijk
- Lang niet alle patiënten hebben toestemming gegeven voor het delen van informatie.
- Welke zorgverleners allemaal betrokken zijn bij de zorg rondom medicatieoverdracht is niet inzichtelijk. Zo komt het voor dat huisarts niet weet dat patiënt ondersteuning van ggz-verpleegkundige krijgt en weet de trombosedienst niet altijd dat er wijkverpleegkundige medicatie toedient.
- Patiënten gebruiken soms ook zelfzorgmedicatie die zelf is aangeschaft bij een drogist. Dit kan zorgen voor gevaarlijke situaties als die niet bij de voorschrijver, verstrekker of toediener bekend is.
Wat gebeurt er in het programma?
- Patiëntenorganisaties gaan zorgen voor richtlijnen voor patiënten, zodat zij weten wat de consequenties zijn als zij geen toestemming geven voor toegang tot medicatiegegevens
- Landelijk wordt m.b.v. patiënten casuïstiek gekeken hoe het geven van toestemming beter kan worden geregeld
Wat doet V&VN klankbordgroep
We hebben onder andere geadviseerd om naast de voorschrijver en apotheek ook gegevens uit te wisselen over betrokken professionele toedieners.
Wil je actief meedenken, meld je aan voor het ledenpanel
Wil jij ook meedenken over dit onderwerp? Meld je dan aan voor het ledenpanel Vastleggen en overdragen. We sturen je dan enkele keren per jaar een digitale vragenlijst over ICT-gerelateerde onderwerpen zoals de medicatieoverdracht
Ja, ik wil deelnemen aan het ledenpanel
Heb je vragen over de medicatieoverdracht? Stuur dan een e-mail naar kennisinstituut@venvn.nl.
- 10 september 2021
- Nieuwsbericht
- Gegevensoverdracht
- V&VN Algemeen
Digitale medicatieoverdracht nog in de kinderschoenen
Word lid en praat mee!
Samen met 105.000 leden maken we ons als beroepsvereniging sterk voor professionalisering van de beroepen verpleegkundige, verzorgende en verpleegkundig specialist. Leden horen, zien en helpen; dat is waar we als V&VN voor staan. Wil jij invloed hebben op hoe jouw beroep zich ontwikkelt? Word lid van V&VN.
